23-03-2010
Ας μετατρέψουμε την ελληνική τραγωδία στο πρώτο έπος της Ευρωζώνης
Μία τραγωδία απαιτεί από τους ήρωες να γνωρίζουν ότι οι θεοί παίζουν με την μοίρα τους αλλά χωρίς να είναι ικανοί να αποτρέψουν την εξέλιξη των καταστροφών. Ένα έπος απαιτεί πολέμους και μάχες, και οι αντίπαλοι, αν όχι οι σκοτεινοί εχθροί, να νικηθούν βίαια. Αυτό που φαίνεται σαν μία τραγωδία από την ελληνική οπτική γωνία μοιάζει όλο και περισσότερο ένα έπος από την οπτική της Ευρωζώνης διότι αποτελεί την αρχή ενός παγκοσμίου πολέμου νομισμάτων με την συμμετοχή του δολαρίου, του γουάν, του γεν και βέβαια του Ευρώ, του νεότερου στο παιχνίδι και πιο πολλά υποσχόμενου το οποίο προσέλκυσε σε 10 χρόνια το 35% των παγκόσμιων αποθεματικών. Από την άλλη μεριά, έχουμε το δολάριο να μάχεται σε μία τραγική προσπάθεια να διατηρήσει την δεσπόζουσα θέση του και την βρετανική λίρα να δίνει την τελική μάχη για επιβίωση. Στο μέσο, υπάρχει το γουάν να διερωτάται πως και πότε θα εγκαθιδρύσει την νέα του θέση στο παγκόσμιο στερέωμα. Ταυτόχρονα βρίσκεται παντού πλήθος διεθνών μέσων μαζικής ενημέρωσης τα οποία ως επί το πλείστον εξυπηρετούν τα συμφέροντα του δολαρίου και της στερλίνας καθώς και hedge funds και κερδοσκόποι όλων των ειδών οι οποίοι προσπαθούν να αποκομίσουν βραχυπρόθεσμα κέρδη από αυτό το χάος. Και τέλος, στο επίκεντρο αυτού του έπους, υπάρχουν δισεκατομμύρια μικροί ήρωες, οι πολίτες από την Ευρώπη, την Αμερική, την Κίνα οι οποίοι προσπαθούν να καταλάβουν τι θα γίνει με τις οικονομίες τους, την οικονομική τους ανεξαρτησία, το μέλλον τους. Εάν όλο αυτό δεν δημιουργεί την εικόνα ενός έπους, τότε η εποχή μας έχει χάσει την αίσθηση των μεγάλων ιστορικών αναταραχών. Ωστόσο δύο πράγματα είναι σαφή πριν πάμε στις λεπτομέρειες της υπόθεσης : κάθε έπος χρειάζεται ήρωες αλλά πολύ συχνά οι ήρωες δημιουργούνται στην πορεία της περιπέτειας παρόλο που στην αρχή είναι οτιδήποτε άλλο από ήρωες, γεμάτοι αμφιβολίες και αβεβαιότητες δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ηγεσία της Ευρωζώνης έχει πολλούς υποψήφιους αυτού του είδους. Η χώρα της οποίας το έπος είναι το βασικό εξαγώγιμο προϊόν για αιώνες είναι η Ισλανδία. Αυτό είναι αναμφισβήτητα ένα καλό σημάδι από τους θεούς.
Έτσι, ας πάμε στην ελληνική περίπτωση και τις επιπτώσεις της για την ευρωζώνη. Όταν η κα Lagarde καταγγέλει την εξαγωγικά προσανατολισμένη γερμανική οικονομία ή όταν η κα Merkel εκφράζει την ιδέα ότι στο μέλλον θα είναι δυνατό να αποκλειστεί μία χώρα από την Ευρωζώνη, και οι δύο δείχνουν ότι ουσιαστικά δεν καταλαβαίνουν τίποτα σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της ΕΕ.
Μιλώντας για να αποσαφηνίσουμε και να ενημερώσουμε, όχι απλά για να κάνουμε θόρυβο
Πρώτα, αυτές οι ερωτήσεις είναι ακριβώς εκείνα τα θέματα που πρέπει να συζητούνται σε ένα σώμα Οικονομικής Διακυβέρνησης Ευρωζώνης, όπως προτάθηκε πριν από 5 χρόνια από τους Newropeans, όχι όταν ξεσπάει μία κρίση, αλλά σε τακτική βάση. ¨όχι σε μία εφημερίδα της Ευρωζώνης αλλά μέσα σε συγκεκριμένα όργανα της Ευρωζώνης. ¨όχι σε ένα εθνικό Κοινοβούλιο αλλά σε μία Ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής. Διαφορετικά αυτές οι διακηρύξεις απλά κάνουν την όλη συζήτηση πιο ασαφή και επομένως αμέσως γίνονται εργαλεία στα χέρια των κερδοσκόπων.
Δεύτερο, και οι δύο κυρίες (και αντιπροσωπεύουν το 99% της σημερινής πολιτικής ελίτ της Ευρωζώνης) απλά υπέθεσαν ότι η Ευρωζώνη όπως την παρέλαβαν στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ήταν οργανωμένη τέλεια. Κακή υπόθεση ! Ένα βασικό πρόβλημα με μία γενιά πολιτικών είναι ότι ασχολήθηκαν με την ΕΕ μόνο όταν κατέλαβαν θέσεις στο εθνικό πολιτικό επίπεδο, κάπως αργά για να πιάσουν την ουσία του θέματος. Ένα βασικό πρόβλημα με τους πολιτικούς, είναι ότι, όπως οι κυρίες Lagarde και Merkel, προσπαθούν απλά να ευχαριστήσουν τις δικές τους εκλογικές περιφέρειες, να κερδίσουν πόντους στο κοινό με το δύσκολο έργο να εφεύρουν μία αντίδραση στην ελληνική κρίση χωρίς να έχουν προετοιμάσει τίποτα, ούτε καν το κατάλληλο διοικητικό όργανο για να επιληφθεί.
Επομένως, ένας πρώτος περιορισμός τον οποίο ένας πολιτικός της Ευρωζώνης πρέπει να επιβάλλει στον εαυτό του είναι να μιλάει μόνο για να αποσαφηνίσει, και να επικεντρωθεί στην πληροφόρηση των Ευρωπαίων πολιτών σχετικά με την ελληνική περίπτωση. Απλό στην εμφάνιση, αλλά προφανώς δύσκολο να εφαρμοστεί !. Τουλάχιστον, είναι μία καλή δοκιμασία για να δούμε ποιος δικαιούται την θέση ενός πραγματικού πολιτικού Ευρωπαϊκού επιπέδου.
Δίνοντας την μακροπρόθεσμη προοπτική αντί ακατανόητη φλύαρία
Ένα άλλο θέμα είναι σαφές επίσης : και οι δύο κυρίες υπογραμμίζουν πραγματικά προβλήματα τα οποία όμως δεν προσφέρουν καμία λύση στην ελληνική περίπτωση, αλλά είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τις προοπτικές της Ευρωζώνης κατόπιν. Αυτό δείχνει ότι οι ηγέτες της Ευρωζώνης ήδη κινούν τα πιόνια τους για την επόμενη ημέρα.
Για παράδειγμα, είναι απολύτως αστείο να φανταστούμε έναν αποκλεισμό από την Ευρωζώνη εκτός από λόγους, καθαρά, ψυχολογικής πίεσης. Μία χώρα που είναι αντιμέτωπη με μία τέτοια κατάσταση θα δεί να καταρρέει το νόμισμα της και η οικονομική της κατάσταση ενώ ταυτόχρονα θα αποτελεί ένα σημαντικό πολιτικό πρόβλημα μέσα στην ΕΕ.
Ταυτόχρονα η διεθνής κρίση βάζει ένα τέλος σε αυτό που ήταν το «κανονικό» όπως η Γερμανία να χρησιμοποιεί τους εταίρους της Ευρωζώνης σαν απλές αγορές για εξαγωγές, ή οι ηγέτες της Ευρωζώνης να ενεργούν σαν να μην υπάρχει το ευρώ.
Έτσι και στις δύο περιπτώσεις, και οι δύο κυρίες θα ήταν να καλύτερα να είχαν την έμπνευση να δημιουργήσουν τις προοπτικές για τα επόμενα 3 με 5 χρόνια των αναγκαίων αλλαγών στην διακυβέρνηση της Ευρωζώνης, αντί να εμφανίζονται σαν να διαφωνούν για τις βραχυπρόθεσμες αιτίες της κρίσης.
Και οι δύο θα μπορούσαν να υπογραμμίσουν ένα από τα βασικά συστατικά : το γεγονός ότι ένας παγκόσμιος νομισματικός πόλεμος έχει ξεκινήσει, με την Ουάσινγκτον και το Λονδίνο να προσπαθούν να υπερασπίσουν τα νομίσματα τους εναντίον των «νεοφερμένων» όπως το ευρώ και το γουάν.
Επίσης, σε έναν τέτοιο πόλεμο νομισμάτων ο «χώρος διαχείρισης κρίσεων» δεν μπορεί να φιλοξενεί αντίπαλους, αμφισβητείται επομένως ο μελλοντικός ρόλος κάθε Ευρωπαϊκού θεσμού στον οποίο συμμετέχουν χώρες μη μέλη της Ευρωζώνης όταν παίρνονται αποφάσεις για την Ευρωζώνη. Διακυβεύεται ειδικά η θέση του Ηνωμένου Βασιλείου αφού είναι φανερό σε όλους τα συμφέροντα της βρετανικής λίρας είναι σχεδόν αντίθετα από του ευρώ.
Τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, θα μπορούσαν να είχαν εξηγήσει γιατί η Ευρωζώνη χρειάζεται να δημιουργήσει τα επόμενα χρόνια μία «Οικονομική Δύναμη Ταχείας Επέμβασης» σαν ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, αφιερωμένο αποκλειστικά στα συμφέροντα της Ευρωζώνης. Ένας λόγος είναι ότι η Ευρωζώνη δεν μπορεί πλέον να εμπιστεύεται το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ – το οποίο είναι στα χέρια της Ουάσινγκτον) να σεβαστεί τα συμφέροντα της περισσότερο από αυτά του δολαρίου.
Βέβαια, αυτές οι ερωτήσεις είναι ακριβώς εκείνα τα θέματα που πρέπει να συζητούνται σε ένα σώμα Οικονομικής Διακυβέρνησης Ευρωζώνης, όχι όταν ξεσπάει μία κρίση, αλλά σε τακτική βάση. όχι με βρετανικά ή αμερικανικά μέσα μαζικής ενημέρωσης αλλά μέσα στον δημόσιο χώρο της Ευρωζώνης και με την δημοκρατική έγκριση των πολιτών της Ευρωζώνης. Ας ελπίσουμε, τουλάχιστον, ότι η σημερινή κατάσταση υπενθυμίζει στους ηγέτες μας ότι «διακυβέρνηση σημαίνει πρόβλεψη». Κάτι που προφανώς ξέχασαν.
Εξηγώντας τις διαθέσιμες επιλογές για την επίλυση της ελληνικής περίπτωσης
Ιδιαίτερα διότι δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ελληνικό θέμα θα λυθεί. Πενήντα δισεκατομμύρια ευρώ είναι μικρό ποσό σχετικά με αυτά που πήραν πέρσι οι ΕυρωπαΊκές τράπεζες.
Έτσι ας είμαστε απόλυτα ξεκάθαροι : η Ελλάδα δεν είναι Lehman Brothers διότι είναι μία πολύ αναμενόμενη κρίση λόγω της έλλειψης διαδικασίας επίλυσης μίας τέτοιας κρίσης. Και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο υπερτονίζουν το θέμα προσπαθώντας να εμποδίσουν τον κόσμο να δεί τα δικά τους ακόμα πιο επικίνδυνα δημοσιονομικά προβλήματα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προτιμούσε να δεί το ΔΝΤ να έρχεται παρά η Ευρωζώνη να λύσει το πρόβλημα μόνη της δεδομένου ότι η Επιτροπή είναι επίσης Ηνωμένο Βασίλειο, Σουηδία, και επειδή κάθε χρόνο χάνει έδαφος σε μία ΕΕ όπου η Ευρωζώνη είναι προφανώς η βασική μηχανή.
Αλλά σε κάθε περίπτωση, στο τέλος, η στρατηγική θα έρει από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Δεν μπορεί να ενεργήσει άμεσα, αλλά είναι ο πιο ισχυρός παίκτης και με τις πλέον προετοιμασμένες ομάδες. Είναι ο μόνος θεσμός που λειτουργεί σε κατάσταση ανάγκης τα τελευταία 2 χρόνια.
Η λύση θα έρθει από την συνέχιση της αγοράς ελληνικών ομολόγων εκ μέρους της ΕΚΤ, μεγάλων τραπεζών άλλων χωρών και από ένα μίγμα από χρήματα από διαρθρωτικά ταμεία και της Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Πιθανόν βραχυπρόθεσμα, η κακή λύση της χρήσης χρημάτων του ΔΝΤ (τα οποία είναι και χρήματα της Ευρωζώνης επίσης) θα χρησιμοποιηθεί. Κακή λύση, διότι θα δώσει στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο έναν τρόπο να επιδρούν στην διακυβέρνηση της Ευρωζώνης πράγμα το οποίο είναι ένας από τους λόγους που ξεκίνησαν τον πόλεμο στο ευρώ με την ελληνική περίπτωση μερικούς μήνες πριν.
Αλλά μεσοπρόθεσμα, αυτή η κατάσταση θα ωθήσει σε επιτάχυνση της επιθυμίας των Ευρωπαίων να δημιουργήσουν το δικό τους Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, μακριά από την επιρροή του ΔΝΤ και των ΗΠΑ. Όπως ακριβώς έκαναν χώρες της Ασίας.
Οι Έλληνες πολίτες θα πρέπει πράγματι να υποφέρουν σημαντικά για να ξεφύγουν από 40 χρόνια ανεύθυνης διαχείρισης της χώρας τους. Αλλά οι ελληνικές αρχές, όπως και οι Έλληνες, αποδεικνύουν ότι κάνουν σοβαρά τις απαραίτητες προσπάθειες. Αντίθετα με ότι λένε τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης, οι Έλληνες δεν διαδήλωσαν πολύ εναντίον των μέτρων λιτότητας : η μεγαλύτερη διαδήλωση είχε 70,000 συμμετέχοντες στην Αθήνα ενώ ήταν 150,000 οι διαδηλωτές εναντίον του πολέμου στο Ιράκ το 2003!
Κάνοντας την καλύτερη χρήση της ελληνικής κρίσης για βελτίωση της διακυβέρνησης της Ευρωζώνης
Έτσι ας χρησιμοποιήσουμε την ελληνική κρίση με τον καλύτερο ευρωπαϊκό τρόπο ώστε να βοηθήσουμε την ελληνική πολιτική σκηνή να εκσυγχρονιστεί βγάζοντας την από τον λαϊκισμό.
Κάνοντας αυτό σαν εταίροι βοηθώντας μία πολιτική και οικονομική διαρθρωτική αλλαγή και όχι με βραχυπρόθεσμα συμφέροντα θα χρησιμοποιήσουμε την ελληνική περίπτωση για να βοηθήσουμε την Ευρωζώνη να γίνει μία ώριμη νομισματική και οικονομική οντότητα προσθέτοντας έναν μηχανισμό διαχείρισης κρίσεων στην διαδικασία διακυβέρνησης, διότι όλοι οι ηγέτες της Ευρωζώνης αρνούνται για μία δεκαετία να ασχοληθούν με τις αναγκαίες αλλαγές διακυβέρνησης για την Ευρωζώνη.
Έτσι οι Γερμανοί και οι Ολλανδοί θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν την αυστηρότητα του προϋπολογισμού τους (το οποίο δεν είναι ένα γενετικό αλλά επίκτητο χαρακτηριστικό) για να βοηθήσουν την Ευρωζώνη να διαμορφώσει τον δικό της προϋπολογισμό.
Οι Μεσογειακές χώρες και η Ιρλανδία θα πρέπει να συνηθίσουν στον νέο κόσμο όπου το ευρώ απαγορεύει παλιές κακές συνήθειες και όπου η διεθνής κρίση βάζει ένα τέλος στην ανάπτυξη μέσω χρέους.
Οι Γάλλοι θα πρέπει να αποδείξουν ότι έχουν ακόμα την ικανότητα να γεφυρώνουν το χάσμα μεταξύ των βόρειων και των νότιων Ευρωπαίων (πράγμα το οποίο απαιτεί αξιοπιστία και προς τις δύο πλευρές).
Και όλες οι πλευρές θα εξισορροπήσουν το κόστος προϋπολογισμού με τα τεράστια οικονομικά πλεονεκτήματα που απορρέουν από μία Ευρωζώνη που λειτουργεί πλήρως.
Συμπερασματικά, η σημερινή κρίση σχετικά με την ελληνική περίπτωση είναι περισσότερο λόγω έλλειψης πρόβλεψης εκ μέρους της ηγεσίας της Ευρωζώνης παρά οτιδήποτε άλλο, η οποία χρησιμοποιήθηκε από δυνάμεις οι οποίες επιτίθενται σε κάθε νόμισμα που απειλεί την κυριαρχία του δολλαρίου.
Η έλλειψη πρόβλεψης είναι τόσο προφανής όταν κανείς διαβάζει την Συνθήκη της Λισσαβώνας η οποία δεν προσφέρει καμία βοήθεια στην σημερινή κατάσταση. Όπως έχουν προαναφέρει οι Newropeans αυτή η Συνθήκη έγινε κοιτώντας το μέλλον στον πίσω καθρέπτη. Τώρα έχουμε την απόδειξη. Και η κα Merkel η οποία ήταν η πρώτη που είπε ότι η Συνθήκη πρέπει να εφαρμοστεί ακόμα και εναντία στην θέληση των Ευρωπαίων πολιτών, αφού δεν θα ερωτηθούν σχετικά, τώρα ζητά κάποιες διευθετήσεις τις οποίες δεν προέβλεπε η Συνθήκη. Λοιπόν, ας ελπίσουμε ότι την επόμενη φορά η κα Merkel δεν θα απορρίψει με τέτοια ευκολία την προστιθέμενη αξία των σοβαρών δημόσιων διαβουλεύσεων σχετικά με το μέλλον της Ευρωζώνης η οποία από τώρα είναι η βασική μηχανή του Ευρωπαϊκού μέλλοντος.
Όταν κατακαθίσει η σκόνη της ελληνικής περίπτωσης, στις επόμενες εβδομάδες, αυτό που θα απομείνει είναι δύο κρίσιμες αλήθειες για τον κόσμο μας σε κρίση :
– Η πρώτη αλήθεια είναι ότι οι χώρες που έζησαν κυρίως με χρέος θα αναγκαστούν η μία μετά την άλλη να περάσουν από μία πολύ κρίσιμη κατάσταση καθώς το οικονομικό τους μοντέλο τελειώνει από την διεθνή κρίση. Το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ είναι οι επόμενοι μεγάλοι σε αυτόν τον κατάλογο.
– Η δεύτερη αλήθεια είναι ότι η ηγεσία της Ευρωζώνης πρέπει να κινηθεί γρήγορα από και στο εξής για να δημιουργήσει την αναγκαία δομή για να διαχειριστεί την Ευρωζώνη, μαζί με μία δημοκρατική διαδικασία διότι η ελληνική κρίση προσέλκυσε υψηλό ενδιαφέρον από τα 300 εκατομμύρια πολίτες της. Είμαστε τώρα 300 εκατομμύρια Ευρωπαίοι που έχουμε κουραστεί από την αδυναμία των ηγετών μας να προβλέψουν το προφανές : ότι κάποια ημέρα μία τέτοια περίπτωση θα εμφανιζόταν. Συντομότερα από αυτό που θα ανέμεναν πολλοί οι πολίτες της Ευρωζώνης θα ζητήσουν την δημοκρατική διακυβέρνηση της.
Ας δούμε ποιος θα προβλέψει σωστά πότε αυτή η ημέρα θα έρθει ?
23-03-2010, Franck Biancheri, Newropeans, Διευθυτής του LEAP/E2020
Marianne Ranke-Cormier, Αρχισυνάκτης του Περιοδικού Newropeans-Magazine
Margit Reiser-Schober, Γενικός Γραμματέας των Newropeans
